De Verenigde Naties (VN) hebben gewaarschuwd voor de ernst van de humanitaire crisis in Myanmar nadat een krachtige aardbeving met een magnitude van 7,7 het land vorige vrijdag (28) heeft getroffen. De natuurramp heeft minstens 2.700 bevestigde doden en meer dan 4.500 gewonden veroorzaakt, naast wijdverspreide vernietiging van essentiële infrastructuren, wat de reddings- en hulpinspanningen bemoeilijkt.

Het Bureau van de Verenigde Naties voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken (OCHA) meldde op dinsdag (1) dat het gebrek aan onderdak, drinkwater en medicijnen duizenden mensen in acuut gevaar brengt. De humanitaire coördinator van de VN in Myanmar, Marcoluigi Corsi, verklaarde dat de situatie snel verslechtert. “Het tijdsvenster voor kritieke zoek- en reddingsoperaties sluit zich. Met elk uur dat verstrijkt, kunnen meer levens verloren gaan door gebrek aan adequate zorg”, zei hij tijdens een via video uitgezonden persconferentie vanuit Yangon.

De impact van de aardbeving was verwoestend. Grote bruggen en wegen zijn ingestort, wat de verplaatsing van reddingsteams en essentiële voorraden bemoeilijkt. In sommige gebieden zijn de elektriciteitsnetwerken en de watervoorziening volledig onderbroken, waardoor duizenden mensen gedwongen zijn om buiten te overnachten, zonder enige bescherming tegen de intense hitte en onveiligheid. Daarnaast zijn openbare en historische gebouwen zwaar beschadigd, waaronder scholen, ziekenhuizen en boeddhistische tempels, waarvan vele gedeeltelijk zijn ingestort of structurele scheuren hebben opgelopen, wat een risico op verdere instortingen vormt.

Verschillende VN-agentschappen waarschuwen voor de groeiende bezorgdheid over uitbraken van ziekten, vooral door het gebrek aan schoon drinkwater. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) meldde dat ziekenhuizen ver boven hun capaciteit werken en dat de voorraden van essentiële medicijnen bijna op zijn. Er zijn meldingen dat medische voorzieningen zonder pijnstillers, antibiotica en basisverbandmaterialen zitten, wat de behandeling van gewonden nog uitdagender maakt. Bovendien hebben veel medische instellingen geen toegang tot elektriciteit, waardoor vitale apparatuur voor spoedeisende zorg niet meer functioneert.

Julia Rees, plaatsvervangend vertegenwoordiger van het Kinderfonds van de Verenigde Naties (UNICEF), benadrukte dat de sanitaire systemen in verschillende regio’s ook zijn ingestort. “Het is echt verschrikkelijk — de meest dringende behoefte is schoon drinkwater. Het is extreem warm en de sanitaire omstandigheden zijn zorgwekkend. Waterleidingen zijn verwoest en septische putten zijn gescheurd, waardoor het risico op de verspreiding van cholera en andere door water overgedragen ziekten toeneemt,” legde Rees uit.

Een ander verergerend probleem is het gebrek aan brandstof, wat de werking van ziekenhuisgeneratoren en het transport van voorraden belemmert. Zonder elektriciteit hebben gezondheidsinstellingen moeite om vaccins en temperatuurgevoelige medicijnen gekoeld te houden. Bovendien wordt de voedselvoorziening ernstig verstoord, wat leidt tot stijgende prijzen en beperkte toegang tot basisproducten, vooral voor afgelegen gemeenschappen.

De humanitaire respons wordt sterk gehinderd door de uitgebreide schade aan de transportinfrastructuur. De Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR) meldde dat het leveren van noodvoorraden aan Mandalay — een van de zwaarst getroffen steden — een enorme uitdaging is geworden. “Een reis die normaal acht uur duurt, duurt nu tot dertien uur door puin op de wegen en ingestorte bruggen”, verklaarde UNHCR-woordvoerder Babar Baloch.

De organisatie waarschuwde ook voor een extra risico dat zowel de bevolking als de reddingswerkers bedreigt: de aanwezigheid van niet-ontplofte munitie. “Myanmar heeft een recente geschiedenis van gewapende conflicten, en er zijn meldingen dat overgebleven explosieven uit de burgeroorlog een bedreiging kunnen vormen voor overlevenden en hulpverleners,” aldus Baloch.

De UNHCR distribueert essentiële hulpgoederen zoals plastic zeilen, dekens en muskietennetten, maar erkent dat de beschikbare voorraden niet voldoende zullen zijn om aan de groeiende vraag te voldoen. Om een nog grotere ineenstorting van de humanitaire respons te voorkomen, hebben VN-agentschappen onmiddellijke financiële steun van de internationale gemeenschap gevraagd. “De beschikbare middelen zullen niet eeuwig meegaan. We hebben dringend hulp nodig om voorraden aan te vullen en de noodzakelijke steun aan de slachtoffers te bieden,” voegde Baloch eraan toe.

De ramp vindt plaats op een al precair moment voor Myanmar, dat sinds de militaire staatsgreep van februari 2021 een politieke en humanitaire crisis doormaakt. De gekozen civiele regering, onder leiding van Aung San Suu Kyi, werd afgezet, wat leidde tot massale protesten en een gewapende opstand tegen de militaire junta. Het aanhoudende conflict heeft al meer dan 3,5 miljoen mensen ontheemd, en de aardbeving vergroot nu de kwetsbaarheid van de bevolking.

Met het land in instabiliteit en onder internationale sancties wordt de capaciteit van de militaire junta om effectief op de ramp te reageren sterk in twijfel getrokken. Humanitaire organisaties melden moeilijkheden bij het opereren in bepaalde gebieden vanwege door de regering opgelegde beperkingen. Er zijn berichten dat hulpkonvooien de toegang tot sommige door oppositiegroepen gecontroleerde gebieden werd ontzegd, wat de moeilijkheden voor overlevenden verder vergroot.

Terwijl de VN en hulporganisaties proberen de levering van hulp te versnellen, worstelen de inwoners van de getroffen gebieden dagelijks om te overleven te midden van de verwoesting en de onzekerheid over de toekomst. De internationale oproep om Myanmar de noodzakelijke hulp te bieden wordt steeds urgenter, voordat de situatie nog catastrofaler wordt. Burenlanden zoals Thailand, India en China hebben aangegeven noodvoorraden en reddingsteams te sturen, maar de complexe politieke situatie in het land kan de aankomst en distributie van deze middelen bemoeilijken.

De VN benadrukt ook dat, naast de noodhulp, een langetermijnplanning nodig zal zijn om de vernietigde infrastructuur te herbouwen en de terugkeer naar normaliteit in Myanmar te waarborgen. Experts waarschuwen dat de economische impact van de ramp diepgaand kan zijn, wat de reeds bestaande problemen als gevolg van de langdurige politieke en sociale crisis nog verder verergert.