De eilandengroep van de Canarische Eilanden, een Spaans grondgebied in de Atlantische Oceaan, is in 2024 het epicentrum geworden van een groeiende migratiecrisis. Volgens het Spaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken zijn 41.425 mensen op het grondgebied aangekomen in geïmproviseerde boten vanuit West-Afrika, een recordaantal dat elk ander jaar in de recente geschiedenis overtreft. Deze stijging ging echter gepaard met een tragische toename van het aantal sterfgevallen, wat de extreme risico’s aantoont waarmee migranten tijdens de overtocht worden geconfronteerd.

De migratieroute die West-Afrika met de Canarische Eilanden verbindt, wordt beschouwd als een van de dodelijkste ter wereld. De vaartuigen die door migranten worden gebruikt, vaak opblaasbare boten of slecht uitgeruste houten schepen, worden blootgesteld aan woelige wateren, onvoorspelbare weersomstandigheden en reizen die weken kunnen duren. Deze kwetsbaarheden maken de overtocht bijzonder gevaarlijk.

Tussen januari en oktober 2024 zijn minstens 891 mensen omgekomen of verdwenen terwijl ze probeerden de eilanden te bereiken. Dit cijfer weerspiegelt een alarmerende realiteit: degenen die vertrekken in de hoop op een beter leven worden vaak geconfronteerd met honger, dorst, ernstige uitdroging en onderkoeling tijdens de reis, nog los van het risico op schipbreuk op volle zee.

De hoofdpatholoog van El Hierro, een van de eilanden van de archipel, benadrukte dat de extreme omstandigheden waarmee migranten worden geconfronteerd de belangrijkste doodsoorzaken zijn. Volgens hem weerspiegelt de verzwakte toestand waarin velen de kust bereiken de kwetsbaarheid tijdens de reis, verergerd door overbezetting en het gebrek aan adequate voorraden op de boten.

Terwijl veel Europese landen erin zijn geslaagd de stroom van irreguliere migranten te verminderen sinds het hoogtepunt van de migratiecrisis in 2015, gaan de Canarische Eilanden tegen de trend in. Volgens Frontex, het grensagentschap van de Europese Unie, registreerde de archipel tussen januari en oktober 2024 de snelste toename van irreguliere immigratie binnen de EU. De stijging vertegenwoordigt een groei van 12% in het aantal migranten vergeleken met dezelfde periode van het voorgaande jaar.

Deze toenemende stroom stelt de capaciteit van de lokale autoriteiten en humanitaire organisaties op de proef om adequate ondersteuning te bieden aan nieuwkomers. Velen arriveren in kritieke gezondheidstoestand en hebben dringende medische hulp nodig, terwijl de opvangcentra overvol raken. De impact van deze crisis reikt verder dan de opvangdiensten en treft ook de lokale gemeenschappen, die voor een ongekende humanitaire uitdaging staan.

El Hierro, een van de kleinste eilanden van de archipel, is een triest symbool geworden van de migratietragedie. In 2024 werden er 33 lichamen van migranten op het eiland begraven, een aanzienlijke toename vergeleken met de 11 begrafenissen die in 2023 werden geregistreerd. Veel van deze lichamen blijven ongeïdentificeerd, wat een extra uitdaging vormt voor de autoriteiten en een pijnlijk gemis betekent voor families die op nieuws wachten.

Een van de meest aangrijpende gevallen is dat van Bathie Barry, een jongeman die op 26 oktober 2024 overleed, kort nadat hij op het eiland was aangekomen. Zijn dood bracht de lokale bevolking in beweging, die een ceremonie hield ter ere van zijn nagedachtenis, als een gebaar van solidariteit en respect voor de verloren levens. “Het gaat niet alleen om religie of geloof; het draait om humanisering”, verklaarde Haridian Marichal, journalist en vrijwilliger die vaak begrafenissen organiseert voor onbekende migranten.

Daarnaast vond in september van dit jaar een van de dodelijkste schipbreuken in de geschiedenis van de Canarische Eilanden plaats. Van een boot met 84 mensen overleefden slechts 27. De lichamen van negen slachtoffers werden geborgen en begraven op El Hierro, waarvan zeven ongeïdentificeerd blijven. “We zijn altijd bezig met een puzzel,” zei Haridian, die zich toelegt op het herenigen van families met vermiste dierbaren.

De voortdurende tragedie heeft ook ontroerende gebaren van solidariteit opgeroepen. Lokale bewoners, zoals de Nederlandse kunstenaar Joke, hebben symbolische eerbetonen gebracht aan de slachtoffers. Tijdens een van de ceremonies bracht Joke een papieren boot versierd met bloemen, als symbool voor de kwetsbaarheid van de boten die door migranten worden gebruikt en de onderbroken dromen van degenen die de reis niet overleefden.

Ondanks de solidariteit blijven de verhalen achter deze verliezen pijnlijk. Andrea García Borja, interim-coördinator van het Project Vermiste Migranten van de IOM, wees op de uitdagingen bij het identificeren van lichamen. “Velen verdwijnen in internationale wateren of steken meerdere grenzen over, wat het identificatieproces enorm bemoeilijkt,” legde ze uit.

Hoewel het totale aantal irreguliere migranten in Europa sinds 2015 aanzienlijk is afgenomen, ervaren de Canarische Eilanden een toenemende druk. De geografische ligging van de archipel, dicht bij de Afrikaanse kust, maakt het een voorkeursbestemming voor degenen die proberen te ontsnappen aan economische en politieke ontberingen in hun thuislanden.

De crisis op de Canarische Eilanden roept dringende vragen op over het migratiebeleid van de Europese Unie. Terwijl sommige landen in het blok beperkende maatregelen nemen om de instroom van migranten te beperken, waarschuwen experts en humanitaire organisaties voor de noodzaak om veilige en legale routes te creëren die het risico van gevaarlijke overtochten verminderen. De Atlantische route blijft een sombere weerspiegeling van de wanhoop van duizenden mensen die op zoek zijn naar veiligheid en waardigheid.

Met de aanhoudende toestroom en het toenemende aantal doden is de migratiecrisis op de Canarische Eilanden niet alleen een lokaal probleem, maar een mondiale humanitaire kwestie die onmiddellijke aandacht en actie vereist. Elke boot die aankomt, draagt niet alleen passagiers, maar ook verhalen van strijd, moed en tragedie – een herinnering aan de menselijke tol van het huidige migratiebeleid.

De situatie op de Canarische Eilanden is een duidelijke afspiegeling van de diepe mondiale ongelijkheden en de tekortkomingen van het migratiebeleid, die levens blijven riskeren. Elke migrant die aan zo’n gevaarlijke overtocht begint, draagt dromen van veiligheid en kansen met zich mee, maar wordt vaak geconfronteerd met een systeem dat reageert met barrières, precariteit en vergetelheid.

De toenemende druk op de archipel benadrukt de dringende noodzaak van een gecoördineerde en humanitaire aanpak van migratie. Overheden, internationale organisaties en lokale gemeenschappen moeten samenwerken om veilige en legale routes te creëren, de opvangcapaciteiten uit te breiden en ervoor te zorgen dat degenen die alles riskeren voor een nieuw leven met waardigheid en respect worden behandeld.

Tegelijkertijd is het essentieel om de structurele oorzaken van gedwongen migratie aan te pakken door te investeren in duurzame ontwikkeling en stabiliteit in de landen van herkomst. Zonder deze maatregelen zullen de Canarische Eilanden en andere grensregio’s het toneel blijven van vermijdbare tragedies, waar levens verloren gaan en families achterblijven in rouw en onzekerheid.

Meer dan statistieken of logistieke uitdagingen, is de crisis op de Canarische Eilanden bovenal een crisis van menselijkheid. Alleen met compassie, solidariteit en effectief beleid kan deze situatie van lijden worden omgezet in een toekomst van hoop en kansen voor iedereen.