Smeulende temperaturen tot wel 49 °C arriveren eerder in 2025, vergroten sociale ongelijkheden, stellen de infrastructuur op de proef en testen de grenzen van menselijk overleven in twee van de meest bevolkte landen ter wereld.

In een regio die al wordt gekenmerkt door korte winters en lange zomers, zijn de hoge temperaturen de afgelopen jaren meer geworden dan een seizoensfenomeen: ze vormen een bedreiging voor het bestaan zelf. In India en Pakistan is de zomer van 2025 op brute wijze vroeg begonnen, wat heeft geleid tot een ongekende hittegolf die niet alleen de gezondheid van de bevolking bedreigt, maar ook de voedselzekerheid, de energievoorziening en het functioneren van steden in gevaar brengt.

De stijgende temperaturen — met metingen tot bijna 50 °C — kwamen weken eerder dan verwacht, wat druk uitoefent op de fragiele stedelijke en landelijke infrastructuur en pijnlijk duidelijk maakt hoe kwetsbaar honderden miljoenen mensen zijn tegenover de verergerende mondiale klimaatcrisis.

Traditioneel raken de hevigste hittegolven het Indisch subcontinent tussen mei en juni. Maar in 2025 bracht april al temperaturen die tegen het ondraaglijke aanzitten. In Pakistan waarschuwde het Meteorologisch Departement dat verschillende regio’s tussen 14 en 18 april temperaturen zouden ondervinden tot 8 °C boven het historische gemiddelde. In gebieden zoals Beloetsjistan, in het zuidwesten van het land, liepen de temperaturen op tot 49 °C — vergelijkbaar met Death Valley in de VS, de heetste plek in Noord-Amerika.

De lokale bevolking, die geen tijd had zich op de extreme hitte voor te bereiden, voelt aan den lijve de gevolgen van een meedogenloos seizoen. In Dera Murad Jamali beschrijft handelaar Ayoub Khosa de hitte als “een constant gewicht op het lichaam, dat alle levensenergie wegneemt”. Voor hem en zijn buren is de grootste zorg de ineenstorting van de elektriciteitsvoorziening. De uitval duurt soms tot 16 uur per dag, waardoor ventilatoren, koelkasten en airconditionings niet gebruikt kunnen worden. “We kunnen ‘s nachts niet slapen en overdag niet werken. We zitten vast in een thermische val.”

Het naburige India, de op een na meest bevolkte natie ter wereld, verkeert in een even kritieke situatie. In New Delhi, waar meer dan 16 miljoen mensen wonen, overschreden de temperaturen minstens drie keer de 40 °C alleen al in de eerste twee weken van april. Op een van de dagen werd 44,3 °C gemeten — bijna 6 °C boven het gemiddelde voor deze maand. Het Indiase Meteorologisch Departement waarschuwde dat april mogelijk historische records zal breken wat betreft het aantal dagen onder hittegolven.

Maar het probleem gaat verder dan cijfers. In een stad waar beton het landschap domineert, veranderen stedelijke hitte-eilanden in ware ovens onder de blote hemel. In de buitenwijken, waar het ontbreekt aan basisinfrastructuur, is het lijden nog groter. Kinderen worden ziek, ouderen vallen flauw, werkers zijn niet langer in staat hun taken uit te voeren. En de hitte blijft stijgen.

In de naburige staat Rajasthan is de situatie op het platteland alarmerend. Anita Soni, coördinator van de groep Thar Mahila Sansthan, beschrijft de directe effecten op vrouwen en kinderen. “Mensen gaan vaak werken en er is geen drinkbaar water beschikbaar. Uitdroging is bijna onmiddellijk. Vrouwen vallen flauw, voelen zich misselijk, en kinderen hebben voortdurend koorts. Het gaat niet langer alleen om hitte — dit is een volksgezondheidscrisis.”

De crisis breidt zich uit naar het platteland. Boeren in India en Pakistan — die zowel binnenlandse als internationale markten bevoorraden — behoren tot de zwaarst getroffenen. Boer Balu Lal uit Rajasthan vertelde dat het niet langer mogelijk is om rond het middaguur buiten te werken. “Als we het veld opgaan, lijkt het alsof we verbranden. De grond is te heet om aan te raken, en de planten sterven voordat ze überhaupt kunnen bloeien.”

In Sindh, een van de zwaarst getroffen provincies van Pakistan, bevestigt activist en landbouwer Tofiq Pasha het sombere beeld. “De zomer is veel te vroeg gekomen. Er viel te weinig regen in de winter, en nu, met deze droge en aanhoudende hitte, zien we een explosie van plagen en grootschalige oogstverliezen. De bloemen vallen voordat ze vruchten worden. De plagen eten op wat er nog overblijft. En jonge planten, zonder voldoende water, overleven het gewoonweg niet.”

Met dalende landbouwproductie en watervoorraden op kritiek niveau is voedselonzekerheid aanstaande. Miljoenen gezinnen zijn afhankelijk van kleinschalige landbouw om te overleven — en dit jaar lopen velen het risico niets te kunnen oogsten.

Wat ooit een rampvoorspelling voor de toekomst leek, wordt nu realiteit. Langdurige blootstelling aan extreme temperaturen — vooral in combinatie met hoge luchtvochtigheid — kan de grenzen van de menselijke thermoregulatie overschrijden. Onderzoekers waarschuwen dat zelfs jonge, gezonde mensen onder deze omstandigheden niet lang buiten kunnen overleven.

In Karachi meldt verloskundige en gezondheidsconsulente Neha Mankani een dramatische toename van zwangerschapscomplicaties tijdens de warmste maanden. “Ongeveer 80% van de bevallingen die we in de zomer begeleiden zijn te vroeg. Pasgeborenen hebben ademhalingsproblemen en moeders ontwikkelen door hitte veroorzaakte hypertensie, wat kan leiden tot pre-eclampsie — met risico op overlijden voor beiden.”

De kwetsbaarheid is nog groter bij mensen in armoede, zonder toegang tot ventilatie, schaduw of schoon drinkwater. In veel gevallen is de enige optie: volhouden. Of het proberen.

Naast de menselijke gezondheid worden ook de energiesystemen zwaar belast. De vraag naar elektriciteit stijgt exponentieel naarmate miljoenen mensen proberen verkoeling te zoeken met ventilatoren en airco’s. Deze overbelasting leidt tot stroomstoringen in verschillende steden, met gevolgen voor ziekenhuizen, vervoer, openbare diensten en watervoorziening.

In voorgaande jaren werden treinen geannuleerd om energie te besparen. Scholen sloten massaal, wat miljoenen leerlingen trof. In 2025 lijkt dit scenario zich te herhalen — of zelfs te verergeren.

De hittegolven zijn ook gekoppeld aan het versnelde smelten van de Himalaya-gletsjers, die de belangrijkste rivieren in de regio voeden. Deze ongecontroleerde dooi kan verwoestende overstromingen veroorzaken, gevolgd door zware droogtes. Een klimaatparadox die de watercyclus verandert in een vernietigende cyclus.

Klimaatdeskundigen wijzen erop dat India en Pakistan de komende decennia tot de zwaarst getroffen landen door de klimaatcrisis zullen behoren. Prognoses geven aan dat tegen 2050 sommige delen van Zuid-Azië regelmatig de “overlevingsdrempels” zullen overschrijden — gebieden waar hitte en vochtigheid het leven buitenshuis onmogelijk maken.

Met samen meer dan 1,6 miljard inwoners zullen de gevolgen voor deze landen niet beperkt blijven tot hun grenzen. Voedselonzekerheid, gedwongen migratie, ineenstorting van openbare systemen en politieke spanningen kunnen wereldwijde gevolgen hebben, wat gecoördineerde internationale antwoorden vereist.

Toch is aanpassing nog mogelijk. Investeringen in veerkrachtige infrastructuur, duurzame energiebronnen, herbebossing, vroegtijdige waarschuwingssystemen en milieueducatie zijn essentieel om de schade te beperken en de meest kwetsbare bevolkingsgroepen te beschermen.

Voorlopig zoekt de bevolking op straat in Calcutta, Delhi, Karachi en Quetta naar schaduw onder bomen, luifels en koele muren. Openbare drinkfonteinen worden verzamelpunten en reddingsboeien. De hitte slaat toe, maar de veerkrachtige geest blijft — al staat die onder steeds grotere druk.

Naarmate de planeet opwarmt en de seizoenen onvoorspelbaarder worden, dient de realiteit in India en Pakistan als een dringende waarschuwing: we zitten allemaal in hetzelfde klimaatbootje — en de koers ervan voert ons naar gevaarlijk hete wateren.