De eilandengroep van de Canarische Eilanden, een Spaans grondgebied in de Atlantische Oceaan, is in 2024 het epicentrum geworden van een groeiende migratiecrisis. Volgens het Spaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zijn er 41.425 mensen aangekomen op de eilanden in geïmproviseerde boten afkomstig uit West-Afrika — een recordaantal dat elk ander jaar in de recente geschiedenis overtreft. Deze toename ging echter gepaard met een tragische stijging van het dodental, wat de extreme risico’s benadrukt waarmee migranten tijdens de overtocht worden geconfronteerd.

De migratieroute die West-Afrika met de Canarische Eilanden verbindt, wordt beschouwd als een van de dodelijkste ter wereld. De boten die migranten gebruiken — vaak rubberboten of slecht uitgeruste houten vaartuigen — trotseren woelige zeeën, onvoorspelbare weersomstandigheden en tochten die weken kunnen duren. Deze kwetsbaarheden maken de oversteek bijzonder gevaarlijk.

Tussen januari en oktober 2024 zijn minstens 891 mensen omgekomen of verdwenen terwijl ze probeerden de eilanden te bereiken. Dit cijfer weerspiegelt een alarmerende realiteit: degenen die vertrekken op zoek naar een beter leven worden vaak geconfronteerd met honger, dorst, ernstige uitdroging en onderkoeling onderweg, nog los van de risico’s op schipbreuk in volle zee.

De hoofdpatholoog van El Hierro, een van de eilanden van de archipel, benadrukte de extreme omstandigheden als belangrijkste doodsoorzaken onder de migranten. Volgens hem weerspiegelt de verzwakte toestand waarin velen de kust bereiken de kwetsbaarheid die zij onderweg hebben ervaren, verergerd door overbevolking en gebrek aan adequate voorraden aan boord.

Terwijl veel Europese landen er sinds het hoogtepunt van de migratiecrisis in 2015 in zijn geslaagd om de toestroom van irreguliere migranten te verminderen, gaat de situatie op de Canarische Eilanden de andere kant op. Volgens Frontex, het grensagentschap van de Europese Unie, registreerde de eilandengroep tussen januari en oktober 2024 de snelste stijging van irreguliere migratie in de EU. Deze toename vertegenwoordigt een groei van 12% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.

Deze groeiende toestroom stelt de capaciteit van lokale autoriteiten en humanitaire organisaties zwaar op de proef om passende ondersteuning te bieden aan de nieuwkomers. Velen arriveren in kritieke gezondheidstoestand en hebben dringend medische hulp nodig, terwijl de opvangcentra kampen met overbevolking. De impact van deze crisis reikt verder dan de opvangdiensten en treft ook de lokale gemeenschappen, die worden geconfronteerd met een ongekende humanitaire uitdaging.

El Hierro, een van de kleinste eilanden van de archipel, is een triest symbool geworden van de migratietragedie. In 2024 zijn daar 33 lichamen van migranten begraven — een aanzienlijke toename ten opzichte van de 11 begrafenissen in 2023. Veel van deze lichamen blijven ongeïdentificeerd, wat een extra uitdaging vormt voor de autoriteiten en een pijnlijk gemis voor de families die op nieuws wachten.

Een van de meest aangrijpende gevallen is dat van Bathie Barry, een jongeman die op 26 oktober 2024 overleed, kort na zijn aankomst op het eiland. Zijn dood bracht de lokale bevolking in beweging, die een ceremonie hield ter nagedachtenis aan hem — een gebaar van solidariteit en respect voor de verloren levens. “Het gaat niet alleen om religie of geloof; het gaat om humanisering”, verklaarde Haridian Marichal, journalist en vrijwilliger die vaak begrafenissen organiseert voor onbekende migranten.

Daarnaast vond in september van dit jaar een van de dodelijkste schipbreuken in de geschiedenis van de Canarische Eilanden plaats. Van de 84 mensen aan boord overleefden slechts 27. De lichamen van negen slachtoffers werden geborgen en begraven op El Hierro, waarvan er zeven nog niet zijn geïdentificeerd. “We werken voortdurend aan een puzzel”, zei Haridian, die zich inzet voor het verbinden van families met vermiste dierbaren.

De voortdurende tragedie heeft ook tot ontroerende blijken van solidariteit geleid. Lokale bewoners, zoals de Nederlandse kunstenaar Joke, hebben symbolische eerbetonen gebracht aan de slachtoffers. Tijdens een van de ceremonies bracht Joke een papieren bootje versierd met bloemen mee, als symbool voor de kwetsbaarheid van de boten die migranten gebruiken en de gebroken dromen van degenen die de reis niet overleefden.

Ondanks de solidariteit blijven de verhalen achter deze verliezen pijnlijk. Andrea García Borja, interim-coördinator van het Project voor Vermiste Migranten van de IOM, wees op de uitdagingen bij het identificeren van lichamen. “Velen verdwijnen in internationale wateren of steken meerdere grenzen over, wat het identificatieproces enorm bemoeilijkt”, legde ze uit.

Hoewel het totale aantal irreguliere migranten in Europa sinds 2015 aanzienlijk is afgenomen, ondervinden de Canarische Eilanden een toenemende druk. De geografische ligging van de eilanden, dicht bij de Afrikaanse kust, maakt hen tot een voorkeursbestemming voor mensen die willen ontsnappen aan economische en politieke instabiliteit in hun thuislanden.

De crisis op de Canarische Eilanden roept dringende vragen op over het migratiebeleid van de Europese Unie. Terwijl sommige landen van het blok beperkende maatregelen nemen om de instroom van migranten te beperken, waarschuwen experts en humanitaire organisaties voor de noodzaak om veilige en legale routes te creëren die het risico van gevaarlijke overtochten verminderen. De Atlantische route is in het bijzonder een sombere weerspiegeling van de wanhoop waarmee duizenden mensen worden geconfronteerd in hun zoektocht naar veiligheid en waardigheid.

Met het toenemende aantal aankomsten en een stijgend dodental is de migratiecrisis op de Canarische Eilanden niet alleen een lokale uitdaging, maar een mondiale humanitaire kwestie die onmiddellijke aandacht en actie vereist. Elke boot die aankomt, vervoert niet alleen passagiers, maar ook verhalen van strijd, moed en tragedie — een herinnering aan de menselijke prijs van het huidige migratiebeleid.

De situatie op de Canarische Eilanden is een duidelijk voorbeeld van de diepe mondiale ongelijkheden en de tekortkomingen in het migratiebeleid, die levens blijven bedreigen. Elke migrant die aan zo’n gevaarlijke reis begint, draagt dromen van veiligheid en kansen met zich mee, maar wordt vaak geconfronteerd met een systeem dat reageert met barrières, onzekerheid en vergetelheid.

De toenemende druk op de archipel onderstreept de dringende noodzaak van een gecoördineerde en humane aanpak van migratie. Overheden, internationale organisaties en lokale gemeenschappen moeten de krachten bundelen om veilige en legale routes te creëren, opvangmiddelen uit te breiden en ervoor te zorgen dat degenen die alles riskeren op zoek naar een nieuw leven met waardigheid en respect worden behandeld.

Tegelijkertijd is het essentieel om de structurele oorzaken van gedwongen migratie aan te pakken, door te investeren in duurzame ontwikkeling en stabiliteit in de landen van herkomst. Zonder deze maatregelen zullen de Canarische Eilanden en andere grensregio’s het toneel blijven van vermijdbare tragedies, waar levens verloren gaan en families in rouw en onzekerheid achterblijven.

Meer dan statistieken of logistieke uitdagingen is de crisis op de Canarische Eilanden bovenal een crisis van menselijkheid. Alleen met medeleven, solidariteit en doeltreffend beleid kan dit lijdensverhaal worden omgevormd tot een toekomst van hoop en kansen voor iedereen.